भाषा/साहित्य

–आर.आर. चौलागाईं– उसले देश र जनताको लागि बुर्जुवा शिक्षा पढ्नु हुँदैन भन्यो । मैले पढ्न छोडेँ । अरू पनि धेरैले छोडे । पढिसकेको सर्टिफिकेट च्यात्नू भन्यो । हामीले त्यसै गर्यौँ । उसले देश र जनताको लागि व्यक्तिगत सम्पत्ति आर्जन गनुै हुँदैन र आफूसँग भएको सम्पत्ति पनि पार्टीलाई बुझाउनू भन्यो । मैले त्यसै गरेँ । अरू पनि धेरैले गरे । उसले देश र जनताको लागि विस्तारवादी र साम्राज्यवादी देशहरूको भाषा लेखपढ गर्नु हुँदैन र आफ्नै भाषामा लेखिएका क्रान्तिकारी किताबहरूमात्र पढ्नु पर्छ भन्यो । मैले मानेँ । अरू पनि धेरैले माने । उसले देश र जनताको लागि अहिले प्रेम गर्ने बेला होइन । कोहीसँग प्रेम छ भने तुरुन्त छोड्नू भन्यो । मैले आफ्नी प्रेमिकालाई छोडेँ । अरूले पनि छोडे । उसले कविताले देश र जनताको लागि केही गर्दैन । क्रान्ति गर्नु पर्छ । कविता नलेख्नू भन्यो । मैले कविता लेख्न छोडेँ । अरू पनि धेरैले छोडे ...

–केशवलाल श्रेष्ठ– श्रृंगार बिना अझै पनि तिम्रो अनुहार राम्रो लाग्यो । झुकाई नजर मुस्काउने तिम्रो ब्यवहार राम्रो लाग्यो ॥ धेरै पिएछुँ शायद आज साह्रै नै लड्खडाएँ म । बेलैमा सुतायौ मलाई तिम्रो होसियार राम्रो लाग्यो ॥ मीठो वचन बोलिदिँदा सबमा के खर्च हुन्छ मेरो । साँच्चै यो प्रश्न अनि त्यो तिम्रो बिचार राम्रो लाग्यो ॥ जोसंग पनि हँसिली छौ सब गर्छन् तारिफ तिम्रो । तौली तौली मुस्काउने त्यो तिम्रो हतियार राम्रो लाग्यो ॥ फर्कि आउने मन नै कति थिएन त्यहाँबाट मलाई । नजानु भनी ढोकामै तिम्रो छेकबार राम्रो लाग्यो ॥ –हेटौंडा, मकवानपुर ।...

–मिथिला अधिकारी– कहिले उकाली कहिले ओराली जस्तो जिन्दगी कैले चुली, कैले खाली जस्तो । उता छौ तिमी जिन्दगी दुखे पनी हाँसिरहने बगैंचामा फक्रिएको फूलको लाली जस्तो । सधैं प्यासी छ बगर नदीकै छेउमा भएपनि खडेरीले खाएको किसानको बाली जस्तो । हुन त म त्यही हाँगो हुँ छुट्टिएको रूखबाट, आफ्नै फलको भारले लाछिएको डाली जस्तो । हिजोसम्म शिरमा अचायौ गंगाजल सम्झेर, कसरी जान सक्यौ नाघेर आज नाली जस्तो । म छोरी हुँ, म पत्नी हुँ, म आमा हुँ जगतकी , परिआए मैदानमा हुनुपर्छ मैले काली जस्तो । –हेटौंडा ८ कमाने ।...

नेपाल । कथाकार गोपी मैनालीको कथासङ्ग्रह ‘विशृङ्खलित सपना’ साउन १२ गते एक विशेष कार्यक्रमका बीच लोकार्पण भएको छ । सुरभि साहित्य प्रतिष्ठानद्वारा आयोजित उक्त कार्यक्रम नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका पूर्व कुलपति कवि बैरागी काइँलाको प्रमुख आतिथ्य तथा सुरभि साहित्य प्रतिष्ठानका अध्यक्ष बाजुराम पौडेलको सभापतित्वमा सम्पन्न भएको हो । कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै प्रमुख अतिथि बैरागी काइँलाले मैनालीको कथामा नेपाली समाजको राम्रो चित्रण भएको बताए । अर्की समीक्षक अनिता कोइरालाले मैनालीका कथाहरू यथार्थ घटनामा आधारित रहेको र बोधगम्य भाषामा कथा बनेर आएको बताइन् । आफ्नो लेखकीय मन्तव्य राख्दै कथाकार मैनालीले अनुभूति मिश्रित घटनाहरू आफ्ना कथा भएका छन् मेरी आमा कथाको मुख्य पात्र हुन् भन्दै समाजबाटै पात्र र घटनाहरू टिपेको कुरा बताए । कथाकार गोपी मैनालीको यो आठौँ साहित्यिक कृति हो भने यसअघि समालोचना, नियात्रा र...

नेपाल । खेमलाल–हरिकला लामिछाने प्रतिष्ठानले पद्मश्री साहित्य पुरस्कारका लागि उत्कृष्ट पाँच पुस्तकको सूची सार्वजनिक गरेको छ । कृष्ण गौतमको अद्वैत, सानु शर्माको अर्को देशमा, रोशन शेरचनको गल्ली संसार, कुमार नगरकोटीको जोगियाना र गोविन्दप्रसाद कुसुमको भृकुटीलाई उत्कृष्ट पुस्तकको सूचीमा राखेको प्रतिष्ठानले विज्ञप्ति मार्फत जनाएको छ । यसमध्ये एक पुस्तकले २०८० सालको पद्मश्री साहित्य पुरस्कार प्राप्त गर्नेछ । यसअघि पहिलो चरणमा असार १५ गते १५ पुस्तकको विस्तारित सूची सार्वजनिक भएको थियो । ...

अमेरिका । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाज (अनेसास) का नवनिर्वाचित केन्द्रीय कार्यसमितिका पदाधिकारीहरुको शपथ ग्रहण तथा पद हस्तान्तरण कार्यक्रम अमेरिकाको मेरिल्याण्ड राज्यको बाल्टिमोरमा सम्पन्न भएको छ । अनेसासका अध्यक्ष गोवर्द्धन पूजाको अध्यक्षता तथा मेरिल्याण्ड बिधान सभाका सदस्य सांसद डा. हयारी भण्डारीको प्रमुख आतिथ्यमा कार्यक्रम सम्पन्न भएको हो । उक्त कार्यक्रममा अनेसास विओटीका सभापति पदम विश्वकर्मा, अनेसासका संस्थापक अध्यक्ष होमनाथ सुवेदी, विओटीका पूर्वअध्यक्ष डा. श्याम कार्की तथा नवनिर्वाचित अध्यक्ष सर्वज्ञ वाग्लेको आतिथ्यता रहेको थियो । निर्वाचन समितिका संयोजक गुणराज लुँईटेलले अध्यक्ष सर्वज्ञ वाग्ले लगायत उपस्थित नवनिर्वाचित पदाधिकारीहरुको सपथ ग्रहण गराएका थिए । यसैबीच भानु जयन्तीको अवसरमा आदिकवि भानुभक्त आचार्यको तस्वीरमा माल्यार्पण गरिएको थियो । कार्यक्रममा विओटीका पूर्वअध...

नेपाल (हेटौंडा) । शनिबार साहित्यकारद्वय स्व. अप्सरा तिम्सिना र स्व. दीपक मुडवरी स्मृतिविशेष रचना वाचन कार्यक्रम आयोजना सम्पन्न भएको छ । आँचल साहित्य कला पुञ्ज र साहित्य सङ्गम मकवानपुरको ३४५औँ नियमित साहित्य सन्ध्याका क्रममा संयुक्त आयोजनामा सो कार्यक्रम आयोजना गरिएको हो । शिक्षाविद् देव श्रेष्ठको प्रमुख आतिथ्य र साहित्य सङ्गम मकवानपुरका अध्यक्ष डीबी बर्तौलाको अध्यक्षतामा आयोजित कार्यक्रममा सङ्गमका सल्लाहकार निमेष निखिलको विशिष्ट आतिथ्यता, आँचल साहित्य कला पुञ्जको संस्थापक मुना धिताल, नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान काव्य विभाग सदस्य शान्ति प्रियवन्दनाको आतिथ्य रहेको थियो । स्रष्टाद्वय तिम्सिना र मुडवरीको स्मृतिमा मौनधारणबाट सुरू भएको कार्यक्रममा उहाँहरूका ३र३ रचनाहरू सबिता तिमल्सिना, भवानी तिमल्सिना, एलिजा गौतम, संप्रस पौडेल, सानु खनाललगायतका सर्जकहरूले वाचन गर्नुका साथसाथै श्रष्टाहरू राजुराम...

नेपाल । साउन १२ गते शनिबार एपेक नेपाल काव्यमहोत्सव पर्यटन बोर्ड भृकुटीमण्डपमा सम्पन्न भएको छ । ७ प्रदेश का दुई दुई गरी १४ शक्तिशाली कविहरूले कविता वाचन गरेका थिए । रोशन परियार, कल्पना जोशी, अस्मिता बादी, विपी अस्तु, रेणुका जिसी, हेमप्रकाश मन्जिल, भूमिका थारू, रोसन पुन, एस लामा, लीला अनमोल, देवव्रत, अविनाश भट्टराई, अमृत र अदीप अधिकारी रहेका थिए । प्रमुख कवि तुलसी दिवसले कविता वाचन गरेर उद्घाटन गरिएको कार्यक्रममा संस्थाले कविहरूलाई मायाको चिनो र खामबन्दी नगद सम्मानसहित प्रमुख अतिथि कवि तुलसी दिवसको हातबाट प्रदान गरिएको थियो । एपेक नेपाल अर्थात् लेखक, सम्पादक र प्रकाशकहरूको सर्कल स्थापना भएको २५ वर्ष पुगिसकेको छ । संस्थाका संयोजक कवि राजेन्द्र शलभले २५ वर्षमा हामीले कवितालाई लोकप्रिय बनाउन धेरै शृङ्खलाको आयोजना गरेको बताए । कार्यक्रममा कविता वाचनपछि कवि लीला अनमोलको हालै प्रकाशित ‘अन्तिम...

-लक्ष्मी ‘रेशमी’- खोजिरहेको छु समेटेर सारीको टुप्पोमा अलिकति शर्मको पोको दौराको तुनामा झुन्डिएको थोरै स्नेह र भाइचारा । वल्ला घरे, पल्ला घरे नुनतेल, चामलको पैँचो अँगेनो सल्काउन छ्वालिमा बलेको कोइला मकैको खोस्टामा राखेर बिगौती प्रेमको । सम्झिरहेछु समेटेर आमाको चौबन्दीमा अलिकति न्यानोपन इस्टकोटको गोजीको पिप्लामेट जिन्दगीको त्यो मिठास । थोरै अनुशासन र हिम्मत माया अनि आदरभावपूर्ण संस्कार त्यो बलियो आफ्नाको सुरक्षा घेरा मनभरी बिश्वास र आस्था । लत्याएर सबै सबै देखेर हाम्रा हर्कतहरु लजाइरहेछ आज पर क्षितिजपारी बाँकीरहेको अलिकति लज्जा । –चन्द्रपुर, रौतहट ।...

–आरआर चौलागाईं– उसले पत्रिकामा कविता पठायो । छापिएन । प्रतियोगितामा कविता प्रेषित गर्यो । छानिएन । यसरी वर्षौँ बित्यो । ऊ दिग्दार भयो । न कविता छापियो । न कविता नै छनौट भयो । उसको कवितामाथि कसैको दृष्टि परेन । उसले एउटा गज्जबको उपाय निकाल्यो । उसले पहिल्यै पठाइसकिएका पुराना कविताहरू स्त्रीनाममा पठायो । लगातार छापियो । स्त्रीनाममै प्रतियोगितामा कविता प्रेषित गर्यो । धमाधम छनौट भयो । पुरस्कृत पनि भयो र उसको ठेगानामा पुरस्कार समेत आयो । उसका कवितामाथि देशका नाम चलेका समालोचकहरूले समालोचना गरे । कसैले शोधपत्र लेखे भने कसैले उसको कवितालाई विदेशी भाषामा अनुवादसमेत गरे । अझ केही विद्वानले त यति समेत भने–‘नेपाली साहित्यमा आजसम्म यस्तो बेजोड कविता लेख्ने कवयित्री अरू छैनन् ।’ –हेटौंडा, मकवानपुर । (२०६५ सालमा प्रकाशित लघुकथासङ्ग्रह ‘विघटनको तयारीमा’ बाट)...