११ मंसिर २०८१, मंगलवार

भाषा/साहित्य

बालकविताः खोयाको घर

बालकविताः खोयाको घर

–रमेशचन्द्र घिमिरे– सानो भाइले पिरोल्दै गरेपछि कर बाले आफै बनाउनुभो खोयाको यो घर खाँबो गाड्न नपर्ने काठ खोजेर पिल्लर राख्न नपर्ने सिमेन्ट कोचेर न त छानो टायलको न जस्ता न खर मुन्डा घरझैँ देखिने खोयाको यो घर ढोका खोल्नु पर्दैन भित्ते झ्याल छ हावा, पानी, उज्यालो छ्याल्लब्याल्ल छ धक्का लागे लड्छ कि छैन यसको भर नभत्किन्जेल दरै छ खोयाको यो घर किरा अनि माकुरा बस्छन् कमिला हामी बस्न नमिल्ने भन्छिन् रमिला यस्तो घरमा बस्नेलाई हुन्छ डरैडर बस्न हैन हेर्नलाई हो खोयाको यो घर । –भोर्लेटार, लमजुङ । ...
अनेसास अस्टिन च्याप्टरमा नयाँ नेतृत्व, अध्यक्षमा गौतम

अनेसास अस्टिन च्याप्टरमा नयाँ नेतृत्व, अध्यक्षमा गौतम

कोलोराडो । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाज (अनेसास) अस्टिन (टेक्सस) च्याप्टरमा नयाँ नेतृत्व चयन भएको छ । अध्यक्षमा धर्मानन्द गौतम, उपाध्यक्षमा केशवराज ज्ञवाली, महासचिवमा तुलसी दाहाल, सचिवमा अस्मिता आचार्य र कोषाध्यक्षमा सकुल कोइराला चयन भएका छन् । त्यसैगरी सदस्यहरुमा सपना घिमिरे, रविन शिवा, बेदराज न्यौपाने र उद्धव खनाल चयन भएका छन् ।...
अनेसास गान कृति प्रकाशित गरिने

अनेसास गान कृति प्रकाशित गरिने

कोलोराडो । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाजका बारेमा लेखिएका गीति संरचनाका सिर्जनालाई अनेसास गान कृतिका रुपमा प्रकाशित गरिने भएको छ । अनेसास केन्द्रीय कार्यसमितिका अध्यक्ष गोवर्ध्दन पूजाको अध्यक्षतामा हालै बसेको समितिको बैठकले उक्त निर्णय गरेको हो । अघिल्लो कार्यसमितिले अनेसास गान सम्वन्धि सूचना प्रवाह गरेर प्रतियोगितात्मक सिर्जनाको आह्वान गरेको भए पनि प्रतियोगितामा सहभागि हुन नचाहने अनेसासका शुभचिन्तक, नेतृत्व परिवार र साहित्यकारहरूको गीति सिर्जना समावेश नभएका कारण यस्तो निर्णय गरिएको हो । दुई सयभन्दा बढी गीतकारको सिर्जना रहने कृतिमा रचना समावेश गर्न चाहने सर्जकलाई जनावरी ३०, २०२४ भित्र रचना पठाउन अनुरोध गरिएको छ । कृतिमा सहभागी सर्जकलाई सम्मान स्वरूप पुस्तक उपहार दिइनेछ ।...
डिश होम १२खरी कथा लेखन प्रतियोगितामा पन्त प्रथम

डिश होम १२खरी कथा लेखन प्रतियोगितामा पन्त प्रथम

‘डिश होम १२खरी कथा लेखन प्रतियोगिता–२०८०’ विजेताको घोषणा र विजयीलाई पुरस्कार प्रदान गरेको छ । आइतबार काठमाडौंमा सम्पन्न विशेष कार्यक्रममा पाँचौं संस्करणको कथा प्रतियोगिताको विजेता घोषणासँगै ‘उत्कृष्ट कथा–२०८०’ पनि लोकार्पण गरिएको हो । सो कथासंग्रहमा नेपालसहित विश्वका विभिन्न मुलुकबाट प्रेषित ८ सय ४३ कथाहरूमध्येबाट उत्कृष्ट ठहरिएका २५ कथा समावेश गरिएको छ । कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि पूर्वप्रधानन्यायाधीश कल्याण श्रेष्ठले प्रथम, द्वितीय र तृतीय कथाकारहरू मनोजबाबु पन्त, प्रमोद प्याकुरेल र विजय हितानलाई क्रमशः रु. एक लाख, साठी हजार तथा चालीस हजार नगद पुरस्कार प्रमाणपत्र तथा ट्रफी प्रदान गरे । मनोजबाबु पन्तको ‘बुढो लाँकुरीको रुख’ प्रथम, प्रमोद प्याकुरेलको कथा ‘काँचुली’ दोस्रो र विजय हितानको कथा ‘चेपाङ, चमेरो र चिउरी’ तेस्रो भएका हुन् । बाह्रखरी कथा लेखन प्रतियोगिता २०८० मा उत्कृष्ट २५ कथाकारह...
विजय हितानको उपन्यास ‘लाहुरेको रेलिमाई’लाई एनआरएनए अरनिको अन्तर्राष्ट्रिय पुरस्कार

विजय हितानको उपन्यास ‘लाहुरेको रेलिमाई’लाई एनआरएनए अरनिको अन्तर्राष्ट्रिय पुरस्कार

अरनिको अन्तर्राष्ट्रिय पुरस्कार २०७९ का लागि विजय हितानको उपन्यास लाहुरेको रेलिमाई सिफारिस भएको छ । गैरआवासीय नेपाली संघको अरनिको अन्तर्राष्ट्रिय पुरस्कार समितिले गैरआवासीय नेपाली साहित्यकारहरूद्वारा लेखिएका नेपाली भाषाका कृतिहरूमध्ये सर्वश्रेष्ठ एक कृतिलाई विसं २०७७ सालदेखि प्रत्येक वर्ष २ लाख नगदराशी र सम्मानपत्रसहित अरनिको अन्तर्राष्ट्रिय पुरस्कार प्रदान गर्ने गरेको छ । यसै बमोजिम विसं २०७९ को पुरस्कारका लागि सो वर्षभरमा प्रकाशित विविध विधाका नेपाली वाङ्मयका कृतिहरूमध्ये बेलायतमा बसोबास गर्नुहुने साहित्यकार विजय हितानद्वारा लिखित उपन्यास लाहुरेको रेलिमाईलाई प्रदान गर्ने निर्णय गरेको छ । पहिलोपटक २०७७ सालमा यो पुरस्कार हरि अधिकारीको संकलित गद्य रचनालाई प्रदान गरिएको थियो । त्यसैगरी वर्ष २०७८ मा चेतनाथ आचार्यको उपन्यास रुइबालाई पुरस्कृत गरिएको थियो । गीतसंगीतकामार्फत नेपाली जातिको जागर...
स्रष्टा साँझ अमेरिकाद्वारा बज्जिका भाषाको पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय जूम कार्यक्रम सम्पन्न

स्रष्टा साँझ अमेरिकाद्वारा बज्जिका भाषाको पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय जूम कार्यक्रम सम्पन्न

अमेरिका । स्रष्टा साँझ अमेरिकाको आयोजनामा पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय बज्जिका साहित्यिक कार्यक्रम बुधवार सम्पन्न भएको छ । अमेरिकामा रहेका बज्जिका तथा नेपाली भाषाका साहित्यकार विश्वराज अधिकारीको संयोजनमा भएको कार्यक्रममा नेपाल, भारत तथा अमेरिकाका साहित्यकार तथा भाषासेवीहरु सहभागी थिए । बज्जिका साहित्यकार सञ्जय साह मित्रको सभापतित्वमा भएको कार्यक्रममा बज्जिका साहित्य समाज सर्लाहीका अध्यक्ष रामचन्द्र महतो कुशवाहाले बज्जिका भाषा र साहित्यको इतिहासको बारेमा प्रकाश पार्दै पछिल्ला केही वर्षमा बज्जिका भाषा र साहित्यको विकासको गति सन्तोषजनक भएको बताएका छन् । कार्यक्रममा गौरबाट साहित्यकार विन्दा साहनीले बज्जिका साहित्यको वर्तमान अवस्थाबारे प्रकाश पार्दै बज्जिका साहित्यमा पुराना बज्जिका शब्दको प्रयोग अपेक्षित रहेको बताएका छन् । यसैगरी बज्जिका साहित्य संगम रौतहटका अध्यक्ष किशुनदयाल श्रीकृष्णले बज्जिका भ...
संस्मरणः सुटुक्क दश हजार

संस्मरणः सुटुक्क दश हजार

–सञ्जय साह मित्र– “अँ, दश हजार हो । अझ दश हजार एक सय रुपैया हो ।” कतै घोषणा छैन, कुनै जानकारी छैन, अनौपचारिक रुपमा सुइँकोसम्म छैन भने कुनै कुराको अनुमान पनि व्यर्थ हुन्छ । अर्काको लागि अनुमान गर्ने वा सोध्ने बानी छैन । लोभ, मोह, अपेक्षा वा चाहना भए त एउटा कुरा । निर्लोभ, निर्मोह, निरपेक्ष आ निर्चाहनामा केही कतै भइहाल्छ भने कतैबाट नियोजित भए पनि जसको लागि हुन्छ, उसलाई अनपेक्षित नै हुन्छ । गत मंसिर १६, २०८० शनिवारका दिन सर्लाहीको बरहथवास्थित सियान पार्टी प्यालेसको एउटा कार्यक्रममा यस्तै हुन गयो । मेरो लागि सम्मानपत्र र दोसल्लासहित रकम प्राप्ति बिल्कुलै अनपेक्षित थियो । यस अघि सर्लाहीकै एक गाउँमा बज्जिका समृद्धि समाज नामक संस्थाद्वारा आयोजित कार्यक्रममा मलाई ‘बज्जिका शिरोमणि’ उपाधि दिइएको थियो, उपाधि सम्मानपत्रसहित दोसल्ला ओढाएर । अझै दश वर्षअघि हेटौँडामा आयोजित एउटा कार्यक्रममा पाँच हजार ...
कविताः आक्रोश

कविताः आक्रोश

–पुरूषोत्तम आचार्य– भोकले चपाइरहेका सोमालियाका नानीहरूलाई देखेर पनि लेखिरहन सक्नुहुन्छ तपाईं मधुर प्रणयका अश्लील श्लोकहरू बमले निलिरहेका ‘गाजाका बालाहरू’लाई देखेर पनि घोकिरहन सक्नुहुन्छ तपाईं मानवताको भयानक पाठ ‘वसुधैव कुटुम्बकम्’ धर्मले रेटिरहेका करोडौँ भारतीयहरूलाई देखेर पनि छरिरहन सक्नुहुन्छ तपाईं ‘जालिम प्रेमको दुर्गन्धित सद्भाव’ मिसाइलले जलाइरहेका युक्रेनका खण्डहरहरूलाई देखेर पनि गाइरहन सक्नुहुन्छ तपाईं ‘विश्वशान्तिको दुषित गीत’ उन्छौँ हामी 'नाटो'को माला जोड्छौँ नयाँ शक्तिको यो गला यतिबेला, अफ्रिकाका हबेलीहरूमा गुन्जिरहे पनि ‘मधुर प्रणयका राग’ किन सल्किरहेछ साहारामा आक्रोशको डँढेलो ? मक्का छेवैको दरबारमा फहराइरहे पनि ‘मानवताको ध्वजा’ किन छड्किरहेछ खाडीमा आक्रोशको ज्वालामुखी ? सिङ्गै भारतवर्षका द्वीपहरूमा फैलिरहे पनि ‘आध्यात्मिक प्रवचन’ क...
कवि पुरुषोत्तम आचार्यको ‘जुनेली’ माथि लघु समीक्षात्मक टिप्पणी

कवि पुरुषोत्तम आचार्यको ‘जुनेली’ माथि लघु समीक्षात्मक टिप्पणी

–निमेष निखिल– कवि पुरुषोत्तम आचार्यको साझा प्रकाशनबाट प्रकाशित खण्डकाव्य हो जुनेली । पटक पटक दोहोरिएको क्लिसेयुक्त कथानक बोकेको जुनेली खण्डकाव्यले कथित दलित वर्गकी नायिका जुनेली र जनजाति पृष्ठभूमिको धनेलाई मुख्यपात्रका रूपमा उभ्याएको छ । उही मुखियाको शोषण, बलात्कार जस्ता विषयको पुनरुक्ति यस काव्यमा पाइन्छ । जुठे दमाई, धने, जुनेली, मुखिया जस्ता पात्रहरू खण्डकाव्यमा आएका छन् र तिनको चरित्र विकास सहज र स्वाभाविक रूपमन गरिएको छ । पहाडी जस्तो लाग्ने ग्रामीण परिवेश, गाउँ, गाउँमाथिको मितेरी डाँडो र त्यहाँ रहेको चौतारो, धने र जुनेलीले गाईवस्तु चराएको जङ्गल आदि परिवेशले कविकै जन्मभूमि मकवानपुर हर्नामाडी आसपासको परिवेशको झल्को दिएको छ । सामाजिक शोषणबाट मुक्तिका लागि क्रान्ति र वर्गसङ्घर्ष आवश्यक छ भन्ने मार्क्सीय वैचारिकीको प्रस्तुति काव्यको केन्द्रीय कथ्य हो । काव्यको भाषा र कवित्व बेजोड छ, जस्...
कविताः मलाई भगवानदेखि डर लाग्दैन

कविताः मलाई भगवानदेखि डर लाग्दैन

–केशवलाल श्रेष्ठ– मलाई विश्वासदेखि डर लाग्छ, धेरै चोटी घात भइसकेको छु । मलाई चोटहरूदेखि डर लाग्छ, धेरै चोटी घाईते भइसकेको छु । मलाई भगवानदेखि डर लाग्दैन, किनकि मैले कहिले भेटेकै छैन । मलाई नामदेखि डर लाग्छ, धेरै बदनाम भइसकेको छु । मलाई उचाईदेखि डर लाग्छ, म धेरै पटक गिरिसकेको छु । मलाई मृत्युदेखि डर लाग्दैन, किनकि म कहिले मरेकै छैन । मलाई आगो देखि डर लाग्छ, धेरै पटक जलीसकेको छु । खोलाको गहिराईदेखि डर लाग्छ, म धेरै पटक डुबिसकेको छु । आफ्नो कथा भन्न डर लाग्दैन, किनकि सुन्ने कोहि भेटेकै छैन । मलाई तारिफदेखि डर लाग्छ, उचालेर धेरै पटक पछारीई सकेको छु । कुटिल मुस्कान देखि डर लाग्छ, त्यसको छुरीले घाइते भइसकेको छु । मलाई रिसाउनेदेखि डर लाग्दैन, तिनीहरूले मलाई बिगारेको छैन । –हेटौंडा, मकवानपुर– (सामाजिक सञ्जालबाट साभार ।)...