भाषा/साहित्य

अमेरिका । नेपाली भाषालाई भावी पिँढीका लागि उपयोगी बनाउन अहिलेदेखि नै काम गर्नुपर्ने साहित्यिक क्षेत्रका प्रबुद्ध व्यक्तिले जोड दिएका छन् । अमेरिकाको वासिङ्टन डिसीस्थित नेपाली दूतावासले आइतबार मोती जयन्तीका अवसरमा आयोजना गरेको छलफल तथा कवि गोष्ठी कार्यक्रममा सहभागी लेखक, साहित्यकार र कविहरूले विश्वभरि नेपाली भाषाको जगेर्ना, पठनीय र लेखनीय बनाउन स्रष्टाको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको बताए । कार्यवाहक राजदूत कुमारराज खरेलले नेपाली भाषा र साहित्यको क्षेत्रमा डायस्पोराको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको बताउनुभयो । कार्यक्रममा सहभागी वक्ता वसन्त श्रेष्ठले विगत वर्षहरूमा दूतावासले भाषा र साहित्यका क्षेत्रमा विभिन्न कार्यक्रम आयोजना गर्दै नेपाली भाषाको प्रवर्द्धनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको बताउनुभयो । दूतावासका आर्थिक कन्सुलर युगराज पाण्डेले भाषाको माध्यमबाट मातृभूमिको सम्बन्ध मजबुत हुने भएकाले दोस्रो पिँ...

नेपाल । पत्रकार तथा लेखक सुधीर शर्माका ‘भिक्षु, व्यापार र विद्रोहः नेपालको भोट–चीन सम्बन्ध र भारत’ र ‘हिमालपारिको हुरीः गणतन्त्रपछि फेरिएको नेपाल–चीन सम्बन्ध’ कृति आइतबार सार्वजनिक गरिएको छ । नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (एमाले) का महासचिव शङ्कर पोखरेल, नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री गगन थापा, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) का उपाध्यक्ष डा. स्वर्णिम वाग्ले र नेमकिपाकी डा. लीला न्याइच्याईले कृतिबारे चर्चा गर्नुभएको थियो । यी दुई पुस्तक किताब पब्लिसर्सले बजारमा ल्याएको हो ।...

लण्डन । विश्वकीर्तिमानी गीतकार तथा उपन्यासकार डा. डीआर उपाध्यायलाई वान स्टार लण्डनले सम्मान गरेको छ । डा. उपाध्यायले गीत संगीत तथा विविध क्षेत्रमा पुर्‍याएको योगदानको उच्च मूल्यांकन गर्दै उक्त सम्मान गरिएको वान स्टार लण्डन लिमिटेड युकेले जनाएको छ । डा. उपाध्यायलाई १५३ विश्व कीर्तिमान कायम गर्नुभएकोमा विशेष सम्मान अर्पण गरिएको जनाइएको छ । यो संस्था विश्वको चर्चित संस्था मध्ये एक रहेको र यसले सेलेक्टेड व्यक्तिहरूलाई मात्र सम्मान गर्ने गरेको पाइएको डा. उपाध्यायले बताउनुभयो । डा. उपाध्यायले विभिन्न विधामा १५३ विश्व कीर्तिमान कायम गर्नुभएको छ । यस्तै, उहाँका एक दर्जन बढी उपन्यास, तीन गीति पुस्तक र ३६ एल्बम सार्वजनिक भएका छन् । दुई सय पचासको हाराहारीमा गीत सार्वजनिक गर्नुभएका उपाध्यायका सयौं गीतका भिडियो पनि सार्वजनिक छन् ।...

–रमेशचन्द्र घिमिरे– ‘यो उमेर लभ गर्ने उमेर हो त मोरामोरी हो ?’ प्रिन्सिपलले मायालु पारामा सम्झाए । ‘तिमीहरू आजैदेखि लभ लेटर लेख्ने है, ओहो !’ भाइस प्रिन्सिपलले व्यङ्ग्यात्मक पाराले बोले । ‘कानुनले बीस वर्षअगाडि बिहे नगर भनेकै छ त ! अनि तिमीहरूको पारा चाहिँ के हो हँ ?’ सम्बन्धित तहको इन्चार्जले नमिठोसँग भने । प्रिन्सिपलको कार्यकक्षमा यस्तो हुँदै थियो । केही सरहरू यता व्यस्त थिए । उता अरू सर मिसहरू श्रीकृष्ण जन्माष्टमीको अघिल्लो दिनको तयारीमा जुटेका थिए । साना कक्षाका कलिला विद्यार्थीहरू राधा र कृष्णको पहिरनमा सजिएका थिए । स्कुल हो साह्रै हल्ला खल्ला गर्नु हुँदैन भन्ने बुझेका सरमिसहरू थिए । सायद त्यही भएर होला, स्पिकरबाट अन्यत्र साह्रै डिस्टर्ब नहुने गरेर मधुर स्वरमा यस्तो गीत गुन्जिरहेको थियोः ‘राधा पियारी खै त कृष्ण मधुवनैमा ए राधा पियारी खै मधुवन खोज मनैमा !’ –भोर्लेटार, लमजुङ ।...

–आरसी रिजाल– पिताको मृत्युको एकबर्षपछि छोराले आमा तपाईलाई यो घरमा बस्दा बुबाको याद आइरहने अनि बुहारीको करकरले दिक्क लाग्ने ठानेर हिजो महिले तपाईं जस्ता आमाहरू भएको ठाउँमा बस्ने व्यवस्था मिलाएर आएको छु । तपाईंलाई गफ गरेर दिन काट्न र पीडा आदानप्रदान गर्न साथीहरू पनि हुन्छ्न् ।तपाईंको मायाले मलाई बेलाबेलामा तानिहाल्छ भन्दै फुसल्यायो । छोरा बुबाको तिथिको दिन पितृप्रसाद र आमाको मुखहेर्ने दिन थोरै मिठाइ लिएर भेट्न जान्थ्यो ।आमा भने छोरा महिना महिनामा दिनमा आइदियोस् र मोबाइलमा नातिनातिका अनुहार देखाईदियोस भन्ने ठान्थिन् । तर व्यक्त गर्न शक्तिन थिन । एकदिन बृध्दाश्रमबाट छोरालाई फोन आयो– आमाको अवस्था नाजुग छ । तपाईंको नाम उच्चारण गरिरहेकी छिन् । माया लागे चाँडै भेट्न आउनु होला। छोरा आश्रम पुगेर– आमा के भयो ? आमा– तेरो बुबालाई भेट्न जाने बेलाभयो बाबू । अहिलेसम्म तिमीसंग मैले केही कुरा मागेकी थिइ...

–आर.आर. चौलागाईं– माथिबाट हाकिमको सरुवाको चिठी आयो । भोलिपल्टदेखि कर्मचारीहरू ठूलठूलो स्वरले हाकिमको निन्दा गर्न थाले । एउटाले भन्यो– ‘यो हाकिमजस्तो निर्दयी त कोही देखिनँ । अब जाने भो ठिकै भो ।’ अर्कोले थप्यो– ‘घूस कति खान्छ नि, जति भए पनि नपुग्ने । एक सुका पनि नभेटे हुन्थ्यो अब ।’ अझ अर्को उफ्र्यो–‘सरुवाको मात्रै आएछ । अझ खारेजीकै चिठी आउनुपर्ने, अनि देख्थ्यो बाबुको बिहे !’ त्यसको केही दिनपछि अचानक हाकिमको सरुवा रद्द भएको अर्को चिठी आइपुग्यो । भोलिपल्टदेखि तिनै कर्मचारीहरू हाकिमले सुन्ने गरेर नै प्रशंसा गर्न थाले । ‘यो हाकिमजस्तो दयालु त कोही देखिनँ । सरुवा रोकियो । बडो राम्रो भो ।’ ‘घूस भनेको खाँदै नखाने कस्तो इमान्दार ! सबैजना यस्तै भइदिए पो !’ ‘कुनचाहिँ बेवकूफ रहेछ त्यो सरुवा गर्न खोज्ने, बल्ल थाहा पायो होला नि !’ –हेटौँडा, मकवानपुर ।...

–समीर पाख्रिन– बाआमा शनिवार घर पस्न हुँदैन मंगलबार घरबाट निस्कनु हुँदैन भन्नू हुन्थ्यो । मेरो कलिलो दिमागमा यो कुराको गहिरो छाप बस्दै गयो । म बाहिर कतै गए पनि शनिवार घर पस्दिन थिएँ भने मंगलबार घरबाट बाहिर यात्रा गर्दिन थिएँ । बिद्यार्थी छँदा स्कुलले ५ दिने शैक्षिक भ्रमणको सूचना जारी गर्यो । शनिवार प्रस्थान गरेर मंगलवार फर्कने कार्यक्रम रहेछ । म सहभागी हुन सकिनँ । साथीहरू पश्चिमाञ्चल सबै ठाउँ पुगेर सकुशल फर्किए । बीबीएको दीक्षान्त समारोहका लागि मंगलबारको दिन कलेजले एउटा बस काठमाडौं पठाउने भयो । तर म भनेँ सोमबारै घरबाट आफ्नो खर्चमा काठमाडौं पुग्नु पर्यो । त्यो पनि एक्लै । एवम् रितले दिनहरू बित्दै गए । पढाई सिध्याइ सकेको थिएँ र कामको खोजीमा थिएँ । धेरै जगह कोसिस गरेँ तर सफल भइँन । सबैले बिदेश जाने सल्लाह दिए । जाने पक्कापक्की पनि भयो । मलाई जापान पुग्नु थियो । मंगलबार बाहेकको ट...

अमेरिका । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाल साहित्य समाज (अनेसास) ले राष्ट्रकवि माधवप्रसाद घिमिरेको जन्मजयन्तीको अवसर पारेर अनेसास कविता महोत्सव २०२४ आयोजना गर्ने भएको छ । उक्त महोत्सवमा सहभागी हुनका लागि सेप्टेम्बर २५ अर्थात असोज ९ गतेसम्म इमेल मार्फत कविता पठाइसक्नु पर्नेछ । कविता २ सय शब्दसम्मको हुनु पर्नेछ । प्राप्त कविताबाट बाचनका लागि कविहरुको चयन गरिने छ । अनेसासले प्रकाशित गरेको सूचना अनुसार जूमको माध्यमबाट बृहत समारोह आयोजना गरिने छ । विजयी हुनेहरुलाई प्रथम पुरस्कार ५०० डलर, द्वितीय पुरस्कार ३०० डलर र तृतीय पुरस्कार २०० डलरसहित प्रमाणपत्र प्रदान गरिने जनाएको छ । ...

अमेरिका । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाल साहित्य समाज (अनेसास) अमेरिका केन्टकी च्याप्टरको आयोजनामा १५८ औं मोती जयन्ती भव्यरुपमा मनाइएको छ । अनेसास केन्टकी च्याप्टरका अध्यक्ष बद्री दाहालको अध्यक्षता तथा अनेसास केन्द्रीय समितिका अध्यक्ष सर्वज्ञ वाग्लेको प्रमुख आतिथ्यमा कार्यक्रम सम्पन्न भएको हो । कार्यक्रममा साहित्यप्रेमीहरुसहित त्यस क्षेत्रमा सक्रिय संघसंस्थाका प्रतिनिधिहरुको उपस्थिति थियो । कार्यक्रममा स्वागत मन्तव्य उपाध्यक्ष रेखा जोशीले राख्नु भएको थियो । खेम रेग्मी, चम्पा अर्याल ,किसोर सुवेदी, दिनेश अर्याल, थोमस वास्तोला, श्रेया खरेल, लक्ष्मी रेग्मी, बद्री दाहाल, अर्जुन थापा, अतुल पोख्रेल, जिवन निरौलाले आ–आफ्ना रचना वाचन गर्नु भएको थियो । त्यस्तै गुन्जय सापकोटा, रुपेश ताम्राकार, राजु रसाईली, आदित्य बिष्ट ले गजल तथा गीत गाउनु भएको थियो । प्रिसा पौडेलले नृत्य प्रस्तुत गर्नु भएको थियो ।...

नेपाल । खेमलाल–हरिकला लामिछाने प्रतिष्ठानले विक्रम सम्वत २०८० सालमा प्रकाशित नेपाली साहित्यको उत्कृष्ट कृतिलाई प्रदान गर्ने पद्मश्री साहित्य पुरस्कार प्रा. कृष्ण गौतमको उपन्यास ‘अद्वैत’ लाई अर्पण गर्ने निर्णय गरेको छ । प्रतिष्ठानलाई प्राप्त १८७ पुस्तकमध्ये विस्तारित सूचीमा १५ पुस्तक तथा संक्षिप्त सूचीमा ५ पुस्तक सार्वजनिक गरिएको थियो । द्वैत, अद्वैत तथा बहुलवादमा आस्था भएपनि मानवताको सार मूलतः एक रहेको तथा विश्वास, मत र मार्गहरू अनेक भएपनि मुहान एक रहेको व्याख्या गर्दै मानव समाजमा समभाव, समानुभूति तथा ऐक्यबद्धता स्थापना गर्ने विषयमा अत्यन्तै परिस्कृत तथा बोधगम्य भाषा र शैलीमा अद्वैत उपन्यास लेखिएको छ । प्रखर समालोचक कृष्ण गौतम पूर्वीय तथा पाश्चात्य दर्शन र साहित्यका गहन अध्येता तथा उत्तरआधुनिक सिद्धान्तका व्याख्याता पनि हुनुहुन्छ । प्रा. गौतमका समालोचनात्मक र आख्यानात्मक एक दर्जनभन्दा बढ...