भाषा/साहित्य

नेपाल (रौटहट) । नेपाली साहित्यका महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा रौतहट आएको दिनको सम्झना गर्दै रौतहटमा ‘देवकोटा पदार्पण दिवस’ मनाइएको छ । रौतहटको ऐतिहासिक किसान आन्दोलन भएको ठाउँ महम्मदपुरमा आइतवार ‘देवकोटा पदार्पण दिवस’ मनाइएको हो । महाकवि देवकोटा रौतहटको गौरस्थित तत्कालीन शारदा (हाल, कलाकुञ्ज) पुस्तकालयले २०१० चैत १० गते आयोजना गरेको साहित्यिक समारोहमा सहभागी भएका थिए । देवकोटालाई प्रगतिशील साहित्यकार श्यामप्रसाद शर्माले गौर पुर्याएर वीरगंजसम्म लगेका थिए । महाकवि देवकोटाको हस्ताक्षर लामो समयसम्म पुस्तकालयमा सुरक्षित थियो । अहिले पनि देवकोटाको हस्ताक्षरलाई पुस्तकालयले सुरक्षित राखेको जानकारी पुस्तकालय स्रोतबाट प्राप्त भएको साहित्यकार बिन्दा साहनीले जानकारी गराएका छन् । कार्यक्रममा मन्तव्य राख्दै साहनीले देवकोटालाई साहित्यको ब्रह्माण्डसित तुलना गर्दै देवकोटाको रौतहट आगमन भएको दिवसलाई ‘देव...

नेपाल । एनआरएएका पूर्वअध्यक्ष, व्यवसायी तथा लेखक जीवा लामिछानेको नयाँ कृति ‘अक्षत अन्टार्कटिका’ लोकार्पण गरिएको छ । काठमाडौंको कमलादीस्थित नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानको डबलीमा गत बुधबार आयोजित एक विशेष समारोहमा लेखक जीवा लामिछाने र पत्रकार बसन्त बस्नेतले पुस्तक लोकार्पण गरेका हुन् । कार्यक्रममा लेखक जीवा लामिछाने र पत्रकार बसन्त बस्नेतबीच पुस्तकका विषयमा विशेष अन्तर्संवादसमेत गरियो । लेखक बस्नेतले पुस्तकले अन्टार्कटिकाको सौन्दर्य, अनुसन्धान र वातावरणीय सन्देशलाई प्रभावकारी रूपमा प्रस्तुत गरेको बताए । लामिछानेका यसअघि प्रकाशित कृतिभन्दा यो फरक शैलीमा लेखिएको पनि बस्नेतले जनाए । हिउँको साम्राज्य अन्टार्कटिका जानुअघि नै आफूले लेख्छु भनेर गएको र यात्राकै क्रममा २५ हजार शब्द लेखिसकेको लेखक जीवा लामिछानेले बताए । ‘म अन्टार्कटिका लेख्ने तयारीसाथ गएको थिएँ, उनले भने, 'फर्किएर आएपछि केही स्रोतसामग...

-सर्वज्ञ वाग्ले- आगोको भर्भराउँदो कोइलामा थर्थरी काम्दैगरेको झाँक्री खलीमा खेलाउँदै बिरामी वर्षौँ सँगालेको मन च्यातिएर सिलाएको टालाटुली रहेछ जिन्दगी ! जीवन सङ्घर्षको एउटा लामो कथा हूँ म झट्ट हेर्दा पट्यारलाग्दो अभाव भोक रोग र, पीडा-वेदनाका बग्रेल्ती भारी बोकेको मान्छे ! म देख्छु जताततै दयाका भाकाहरू गुन्जन्छन् दम्भका जुँगाहरु ताउ लगाएर सेवाका भाकाले दोहोरी गाउन आतुर छन् महान महाशयहरूको घुइँचो लाग्छ मडारिन्छन् ती खुला आकाशको कुइरोजस्तै यत्रतत्र । हातमा बन्चरो दापमा खुकुरी अनि काँधमा हलो बोलेर बन्जर जमिन जोत्न निस्केको मान्छे आगो-पानी र बन्जर अनि सुख्खा जमिनसँग एक्लै पौंठेजोरी खेली हुर्केका यी मेरा कलिला हात आगोको लप्कासँगै लत्पतिन्छन् । बादल र असिना चट्याङ् अनि बारुदको जीन्दगी धपक्कै बलेको आगोजस्तै रापिलो छ बाल्यकाल त्यसै बित्यो बोर्डर अनि जङ्गलम...

नेपाल । गजल मञ्च चितवनको आयोजनामा शनिबार भरतपुरमा गजल वाचनको १० औँ शृङ्खला सम्पन्न भएको छ । शृङ्खलामा गुल्मीका गजलकार प्राञ्जल, मकवानपुरका गजलकार सागर तिमल्सिना, जाजरकोटका गजलकार प्रकाश किरण र चितवनकी गजलकार सरला जोशीले पाँच–पाँच वटा गजल वाचन गर्नुभएको थियो । मञ्चका अध्यक्ष रामकृष्ण अनायसको अध्यक्षतामा सम्पन्न कार्यक्रममा मञ्चका निवर्तमान अध्यक्ष लेखराम सापकोटाले स्रष्टाका बारेमा चर्चा गर्नुभएको थियो । कार्यक्रममा स्रष्टाले समसामयिक विषयमा लेखिएका गजल प्रस्तुत गरेका थिए ।...

नेपाल । विश्व कविता दिवसका अवसरमा आयोजित राष्ट्रव्यापी कविता महोत्सव सम्पन्न भएको छ । नेपाल प्रज्ञाप्रतिष्ठानका पूर्व कुलपतिको प्रमुख आतिथ्यमा भएको महोत्सवमा कविता प्रतियोगिता पनि भएको थियो । साहित्य सदन नेपालले आयोजना गरेको प्रतियोगितामा नुवाकोटकी एलिसा एकलास प्रथम, भक्तपुरका भीष्मराज काफ्ले द्वितीय, पर्वतका तारानाथ पराजुली, उदयपुरका जीवन आरोही र मोरङका सोमनाथ दाहाल तृतीय हुनुभएको छ । प्रतियोगितामा प्रथम, दोस्रो र तेस्रो स्थान हासिल गर्नेलाई क्रमशः ३० हजार, २० हजार र तृतीय १० हजार नगद पुरस्कार प्रदान गरिएको छ । प्रतिष्ठानका अर्का पूर्व कुलपति गङ्गाप्रसाद उप्रेती, साहित्यकार निनु चापागाईं, आयोजक समितिका अध्यक्ष प्रा। डा। हेमनाथ पौडेलले प्रत्येक वर्ष विश्व कविता दिवसका अवसरमा यस्ता कार्यक्रम आयोजना हुनु साहित्यानुरागीका निम्ति हर्षको विषय भएको बताउनुभयो । कार्यक्रममा पाँच जना पुरस्कृतसहित...

–मिथिला अधिकारी– महोदय ! आँङ ढाक्नु कि,भोको पेट भर्नु, म दोधारमा छु किताब किन्नु कि रोगको उपचार गर्नु, म दोधारमा छु सरकार झुट बोल्छ, गाँस, बास, कपास दिन्छु भनेर सधैं देशको यो हालत देखेर पनि बाच्नु कि मर्नु, म दोधारमा छु । –हेटौंडा, मकवानपुर ।

–तुलसी घिमिरे– म के भन्दैछु प्यारी सुन्यौं तिमिले कस्तो खराब बाटो चुन्यौ तिमिले थिए कालाआँखा गहमा लुकेको किन कारागारमा थुन्यौ तिमिले बोलचाल नहुदा पनि लाग्छ पीर कति धेरै जाल बुन्यौ तिमिले सुम्पेर यो ज्यान दिएको हुँ मैले नौनी जस्तो मनलाई उन्यौ तिमिले राखेर मनलाई मन अर्को माथी एउटै बनायौ अनि तुन्यौ तिमिले –हेटौंडा, मकवानपुर ।...

-आरसी रिजाल- ए बुढी-- रातिको १० बज्न लाग्यो खाना खाने होइन ? बुढी -- खै तल छोराको भान्छामा कुकरको सिट्टि बजेको सुनिन्न। बुढा -- कुकरमा नपकाएर कराइ कसौंडीमा पकाए होलान् । बुढी -- खासमा मलाई सिट्टी सुन्न पर्दैन । पकाए नपाएको म गन्धले चालपाउछु। बुढा -- एउटै घरमा छुट्टीएर बस्ने सन्तानको किन चिन्ता लिन्छ्यौ । तिमी नखाने भए म त लागेँ भान्छातिर। मनमा कुरा खेलेकोले बुढीयाको निद्रा कचमचियो । भोलिपल्ट नाति केटो हजुरामाले बिहान ढिलो पुजाको घन्टी बजाएको कारण सोध्न पुग्छ । बुढीले प्रतिप्रश्न गरिन् -- हिजोराती सिट्टी बजेको सुनिनँ, तिमर्ले खाना खाएनौ ? नाति ---ममिलाई हिजो खाना पकाउन अल्छी लागेर अनलाइनबाट मगाउनु भयो ।.... –हेटौंडा, मकवानपुर । ...

–आर.आर. चौलागाईं– न त वारि भयो न त पारि भयो हाम्रो यात्रा अलपत्र भयो । न त बादल फाट्यो न त घाम उदायो न त फूल फुल्यो न त कोइली कराएको सुनियो बरु ग्रहण लाग्यो बरु आँधी चल्यो हाम्रो यात्रा लथालिङ्ग भयो । न त हावा चल्यो न त नदी सुसायो न त जून टल्क्यो न त टेक्ने ठाउँ भेटियो बरु बाढी आयो बरु चट्याङ पर्यो हाम्रो यात्रा अनिश्चित भयो । –हेटौंडा, मकवानपुर ।...

–रमेशचन्द्र घिमिरे– चारपाटे कागजमा पुच्छर गाँसेर त्यही कागजमा रङ्गीचङ्गी फुर्का टाँसेर मैले चङ्‍गा उडाएँ धोको फेरेर मेरो भाइ रमायो चङ्गा हेरेर सिन्का ताछी बाँसको कुप्रो बनाई धनु जस्तै बङ्ग्याई सिप खन्याई बिच पारी त्यसैमा धागो जेलेर मैले चङ्गा उडाएँ धोको फेरेर भोलिपर्सि ठूलो भई गाडी गुडाउँछु चङ्गा हैन पछि म जहाज उडाउँछु यसो भन्दै लट्टाईमा धागो बेरेर मैले चङ्गा उडाएँ धोको फेरेर । –भोर्लेटार, लमजुङ ।...