भाषा/साहित्य

–आरसी रिजाल– नातिनी -- हजुरबा भगवान ठूलो कि तपाईं ? हजुरबा -- मान्छे पनि कहिँ भगवानभन्दा ठुलो हुन्छ। शृष्टिकर्ता नै ठुला हुन नानी।तिमिले किन आज अनौठो प्रश्न सोधेकी ? नातिनी -- हाम्रो सरले भन्नुभएको जुनघरमा बुढाबुढीको सम्मान हुन्छ,त्यही घरलाई ईश्वरले आफ्नो मन्दिर ठान्छन् रे! आफ्नो गोजीको ईश्वरलाई छाडेर तिमीहरु अन्यत्र खोजीमा भौँतारिनु हुँदैन भन्नू भएको छ । हजुरबा -- एकहदसम्म त्यो भनाइमा पनि सत्यता त होला नानी ,तर हाम्रा पुर्खाले सदियौँदेखी मान्दै आएको संस्कारलाई चटक्कै त्याग्न सकिन्न। म हिँड्न सकुन्जेल मन्दिर गएको तिमीले देखेकै थियौ हैन र ? नातिनी -- देखेको थिएँ । ए त्यसो भए जुन घरको बुढाबुढी हिँड्डुल गर्न सक्तैनन् त्यो घरका परिवारले बुढाबुढीप्रती कस्तो व्यबहार गरेका छ्न त्यो हेर्न भगवान आउने भएर होला सरले त्यस्तो भन्नू भएको । हजुरबुबा -- घरभित्रका बुढाबुढीमात्र हैन । घरभन्दा बाहि...

–आर.आर. चौलागाईं– तलबाट उठेकाहरू पनि बिग्रिँदा रहेछन् सरिफहरू पनि मौका पाउँदा चिप्लिँदा रहेछन् कसको भर पर्नु हजूर ! जता पनि भताभुङ्ग नियत सडेपछि भरिएका पनि रित्तिँदा रहेछन् । –हेटौंडा, मकवानपुर ।

–तुलसी घिमिरे– दुश्मनले बाटोघाटो दाउ बुझ्दै हिड्छ फुलैफुलले सजिएको गाउँ खोज्दै हिड्छ सत्रुहरु जति आउन मान्दिन म पिर नेपालीको छोरो हुँ म झुक्दैन यो शिर । कम्मरमा खुकुरी छ शिरमा ढाकाटोपी हिडेको छु आत्मविश्वास सधैभरी बोकि बगेको छ रातो रगत काली तिरै तिर नेपालीको छोरो हुँ म ### शिरमाथी छ चन्द्र सुर्य झन्डा फरफर जहाँ अग्लो हिमाल छ त्यही मेरो घर देशको खातिर खुन दिने नेपाली म विर कस्तै दुख आउँदा पनि झुक्दैन यो शिर । हेटौंडा, मकवानपुर ।...

–रमेशचन्द्र घिमिरे– कमिजमाथि स्विटर र ज्याकेट लाएर मुखियाको छोरा हिँड्छ गीत गाएर । जड्यौरीले छोपेको दुब्लो जिउ छ आफूलाई त जैले नि स्यूको सिउ छ हाम्रो शिरले ऊनीको टोपी देख्दैन पातलो यो गन्जीले जाडो छेक्दैन । जुत्तामोजा लाए पो गोडा फुट्थेन अनि बल्ल जाडामा रिस उठ्थेन मुखियाका घरमा बाले वर्ष बिताए आफू हारे कामले उनलाई जिताए । न त मीठो खाएका राम्रो लाएका उनकै खेत गरेर दुःख पाएका सकिन्जेल गरिबको हड्डी घोटाए हाम्रा बाका दुस्खले साहु मोटाए । दिनरात घोटिँदा नि कमाइ भएन काम छोडेको भोलिपल्ट क्यै नि रहेन दयालु भै टोपलिए थाङ्ना दिएर उध्रिएका कपडा लाउँला सिएर । नयाँ लुगा दिन उनलाई कत्रो सकस मुखियाका दौरा सुर्बाल् बालाई बकस सधैंभरि जड्यौरी थोत्रा लाउँछन्, बा हाम्रा अब सुखका दिन कैले आउँछन् बा ? –भोर्लेटार, लमजुङ ।...

नेपाल । छैटौँ संस्करणको डिशहोम बाह्रखरी कथा लेखन प्रतियोगितामा कथाकार विष्णु पादुकाको कथा ‘माग्युद् खोना’ प्रथम भयो । मंसिर १६ गत आइतबार काठमाडौंमा बाह्रखरी मिडियाद्वारा आयोजित विशेष समारोहमा विजेता घोषणा गरिएको हो । प्रतियोगितामा कथाकार प्रमेय भण्डारीको कथा ‘कृत्रिम सपना’ द्वितीय र विवेक धिमालले ‘मैले देखेको विद्यालय’ शीर्षकको कथामार्फत तृतीय पुरस्कार प्राप्त गरे । प्रथम, द्वितीय र तृतीय हुने कथाकारले क्रमशः एक लाख, ६० हजार र ४० हजार रुपैयाँ नगद पुरस्कार, ट्रफी र प्रमाणपत्र प्राप्त गरे । बाह्रखरी मिडियाले आयोजना गरेको प्रतियोगितामा नेपालसहित विश्वका विभिन्न मुलुकबाट नेपाली कथाकारका ९३७ कथा प्राप्त भएको थियो । तीमध्ये उत्कृष्ट २५ कथाको संग्रह ‘बाह्रखरी उत्कृष्ट कथा–२०८१’ पुस्तकको लोकार्पण पनि कार्यक्रममा गरियो । कार्यक्रममा सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री पृथ्वीसुब्बा गुरुङ, विभिन्न क...

अमेरिका । साहित्यकार प्राडा मोहनप्रसाद तिमल्सिनालाई अमेरिकाको वासिङ्टन डिसीमा अभिनन्दन गरिएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाज वासिङ्टन डिसी च्याप्टरले तिमल्सिनालाई अभिनन्दन गरेको हो । नेपाली भाषाको प्राध्यापन गरी हजारौँ विद्यार्थीलाई नेपाली भाषा साहित्यमा दक्ष बनाएको तथा प्राध्यापनको माध्यमबाटै नेपाली भाषा र साहित्यको संरक्षण र विस्तारमा पुर्‍याउनुभएको योगदानको कदर गर्दै तिमल्सिनालाई सम्मान गरिएको संस्थाले जनाएको छ । नेपाली शास्त्रीय काव्यरचना परम्पराको विकासमा समेत तिमल्सिनाको योगदान महत्त्वपूर्ण रहेकोले पनि अभिनन्दन गरिएको संस्थाका अध्यक्ष पुष्करराज पन्तले बताउनुभयो । “प्राध्यापनको माध्यमबाट नेपाली भाषा साहित्यको संरक्षण र विस्तार गर्नुका अतिरिक्त यहाँले शास्त्रीय छन्दमा विविध काव्य सिर्जना गरी नेपाली शास्त्रीय काव्यरचना परम्पराको विकास एवम् प्रत्यक्ष रूपमा संलग्न रहेर सामाजिक...

अमेरिका । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाजबाट विगतका वर्षहरूजस्तै सर्वोत्कृष्ट पुस्तक पुरस्कारका लागि पुस्तक दर्ता गर्न आह्वान गरिएको छ । गत वर्ष जस्तै यस वर्ष पनि संसारभरि छरिएर बसोबास गरेका नेपाली लेखकहरूबाट नेपाली साहित्यका विभिन्न विधामा लेखिएका पुस्तकहरूको मूल्याङ्कन गरी २००० अमेरिकी डलरको अनेसास सर्वोत्कृष्ट पुस्तक पुरस्कारकासाथ कविता, कथा, उपन्यास, निबन्ध/नियात्रा/संस्मरण, गीत/गजल/मुक्तक/हाइकु, समालोचना, लोक साहित्य,  संस्कृति, बालकृत साहित्यको सर्वोत्कृष्ट कृतिलगायतका विभिन्न १० विधामा पुरस्कार प्रदान गरिने भएको छ । पुरस्कारका लागि पुस्तकहरू दर्ता गर्न नेपाली भाषामा लेखिएको, पुस्तकको विधा प्रस्ट रूपमा छुट्टिएको, पुस्तक आवरणसहित कम्तीमा ६४ पृष्ठको हुनुपर्ने, पुस्तक सन् २०२३ जनवरी १ देखि सन् २०२४ डिसेम्बर ३१ भित्रको मितिमा मुद्रण भएको पुस्तकहरू ४ प्रति फरवरी २८, २०२५ सम्ममा प्रा...

–सर्वज्ञ वाग्ले– मेरो गाउॅ सपनीमा सुटुक्क आयो र मलाई गुनासो गर्यो र भन्यो तिम्रो नाउॅ अझै मीठो स्वरमा गुन्जन्छ के तिमीसम्म यहॅाको सुगन्ध पुग्दैन ? तिमीले पहिलो पाइला टेकेको तिमीले ताते ताते गरेको तिमी जन्मेको जमिन हो म तिमीलाई कस्ले ताते ताते गर्न सिकायो , तिमीलाई कुन भूमीले हिंड्न र उभिन सिकायो ? के मेरो याद आउॅदैन ? तिमीले लडिबुडी गरेर आमासॅग घुर्की लगाएको घर भत्किसकेको छ देख्न मन लाग्दैन, के तिम्रो घर र भित्ताहरूको जीर्णोद्धार गर्न मन हुंदैन ? तिम्रा घरका दलानका खॅाबाहरू जलाए छन् भित्ताहरू फोडेका छन् आफू जन्मेको भूमि एक पटक हेर्न मन लाग्दैन ? उसले मलाई पटक पटक मन दुखाउॅदै मलाई गुनासो गर्यो र रोयो म पनि ऊ सॅगसॅगै खुव रोएं म व्युंझदा सिरानी भिजेको थियो । मेरो जमिन, मेरो मातृभूमिले प्रश्न गर्यो मलाई कति कमाएर फर्कन्छौ ? कतिले तिमीलाई पुग्छ ? कस्तो ग...

–सुदीपभद्र खनाल– यौटा खेप्दछ दुःख रक्त पसिना जस्तै बगाएपनि अर्को मात्र हसुर्छ शोषण गरी जे तन्त्र आएपनि जैलेसम्म हुँदैन नीति गतिलो विद्रोह छन् भन्छु म ताकी खप्पर सोच भन्छ किन त्यो बन्दूक पड्कन्छु म । मान्छेले कसरी बुझुन् सरसता शालीनता एकता आफ्नै जीवनको हुँदैन त भने खाने र बस्ने पता हो विद्रोह हुँदैन कारण नभै चेत्दैन सत्ता किन ताकी खप्पर सोच भन्छ किन त्यो बन्दूक पड्कन्छु म । यो विज्ञान विधान पद्दति सबै हो न्यायकै प्राम्तिमा हो सत्ता अनि शत्तिश्रोत जनको कल्याणको निम्तिमा यौटैले जब लुट्छ उठ्छ खुकुरी चेत्दैन सत्ता किन ताकी खप्पर सोच भन्छ किन त्यो बन्दूक पड्कन्छु म । मान्छेले जब भन्छ मानिससँगै तल्लो तँ उच्चा म हूँ मेरो निर्णय नै अकाट्य छ बुझी आदेश मानीरहू यस्तोमा भन शान्ति हुन्छ कसरी चेत्दैन मान्छे किन ताकी खप्पर सोच भन्छ किन त्यो बन्दूक पड्कन्छु । खै को छन् सुखचैन शान्त...