भाषा/साहित्य

–केशवलाल श्रेष्ठ– न गीत बोकी आएँ न गजल घोकी आएँ यो भरि रङ्गमञ्चमा बोतल बोकी आएँ । न त धन कमाएँ खै, न त जन कमाएँ छट्पटीमै यो मनलाई त्यतै रोकी आएँ । भन्न त भन्छन् सबै यो पागल हो पागल बिहानै सबेरै यो पञ्चामृत बोकी आएँ । बोलाउँछन् कहिलेकाँही यो मेहफिलमा लौ आएँ दुईचार प्याक प्याला धोकी आएँ । नबोलाए नि एकदिन त्यो मेहफिलमा लाज् नमानी उनको मैले ओठ टोकी आएँ । सबैले जग हाल्यो भनी हाम्रो केशबजी म शेर हुँ हेर यहाँको भन्दै खोकी आएँ । –हेटौंडा, मकवानपुर ।...

-रमेशचन्द्र घिमिरे- हेर्न आइज लाले कुखुराको भाले । झोला सोला भिरी गाउँतिर छिरी ल्याउनु भाको रैछ धेरै पैसा तिरी हाम्रा माइला बाले कुखुराको भाले । जता पनि जान्छ जे जे पाउँछ, खान्छ मेरो आफ्नो घरलाई उसले आफ्नै ठान्छ साह्रै असल खाले कुखुराको भाले । बस्छ सानो खोरमा सुत्छ त्यहीँ फोहोरमा कुखुरी काँ कराउँछ चर्को चर्को स्वरमा हाम्रो घरको पाले कुखुराको भाले । –भ‍ोर्लेटार, लमजुङ ।...

नेपाल । साहित्यिक पत्रकार संघले कवि मणि लोहनीलाई ‘व्यथित काव्य सम्मान– २०८१’ र सुरेन उप्रेती (क्यानडा) लाई ‘व्यथित काव्य डायस्पोरा सम्मान– २०८१’ प्रदान गर्ने भएको छ । साहित्यकार श्रीओम श्रेष्ठ रोदनको संयोजनमा साहित्यकारहरू पद्मावती सिंह र पारस प्रकाश नेपाल सदस्य रहेको समितिले गरेको सिफारिस अनुसार संस्थाका अध्यक्ष राधेश्याम लेकालीको अध्यक्षतामा बसेको कार्यसमितिको बैठकले यो निर्णय गरेको हो । युवा पुस्ताका चर्चित कविरकथाकार लोहनी पेसाले टेलिभिजन पत्रकार हुनुहुन्छ । मानिसका प्रेम र सम्बन्धमाथि कविता कथा लेख्ने उहाँ पछिल्लो समय मृत्यु र त्यसपछिको महाशून्यतामाथि आफ्नो लेखनलाई केन्द्रित गर्नुभएको छ । युवा वर्ष मोती पुरस्कार, राष्ट्रिय कलाश्री युवा पुरस्कार, सर्वोकृष्ट कथालगायत एक दर्जन पुरस्कार र सम्मानबाट सम्मानित मणिका कथा र निबन्ध विद्यालय स्तरमा पढाई हुन्छ । उहाँका कथा कविता एक दर्जनभन्दा ...

-मसान उपासक (नेपाल, हेटौंडा) । शनिवार मकवानपुरको अग्रणी साहित्यिक संस्था झरना साहित्यिक परिवार (झसाप) मकवानपुरले आफ्नो ३०६ औँ नियमित साहित्य शृङ्खलाअन्तर्गत मकवानपुर बहुमुखी क्याम्पसको सभाहलमा एक कार्यक्रम गर्दै नियात्राकार रमेशमोहन अधिकारीको “संयात्राको संयोग” नियात्रा सङ्ग्रह सार्वजनिक गरेको छ । झसाप मकवानपुरका संस्थापक अध्यक्ष समेत रहनुभएका अधिकारीको आफ्नो पाँचौ साहित्यिक कृतिको रुपमा “संयात्राको संयोग” सार्वजनिक गरिएको हो । ५ खण्डमा विभाजन गरी २८ वटा नियात्रा राखिएको यस सङ्ग्रहलाई बुलुबल पब्लिकेशन काठमाडौँले प्रकाशन गरेको हो । २०३ पृष्ठ रहेको यस सङ्ग्रहको मूल्य रु. ४५०/– राखिएको छ । उहाँका यसअघि सम्झनाको सेरोफेरो (संस्मरण तथा नियात्रा सङ्ग्रह, २०६३), घुम्तीहरू छेलिएपछि (संस्मरण तथा नियात्रा सङ्ग्रह २०७४), गुराँस र युद्ध (कविता सङ्ग्रह, २०७५) र आफैँसँग (संस्मरण तथा नियात्रा सङ्ग्रह, २...

नेपाल । लघुकथा समाज, नेपालले बर्सेनि प्रदान गर्दै आएको ‘पूर्णप्रसाद ब्राह्मण लघुकथा सम्मान–२०८१’ र ‘धनमान लघुकथा पुरस्कार–२०८१’ को घोषणा गरेको छ । लघुकथा समाजद्वारा जारी विज्ञप्तिअनुसार ‘पूर्णप्रसाद ब्राह्मण लघुकथा सम्मान, २०८१’ हेटौँडाका लघुकथाकार आरआर चौलागाईं र ‘धनमान लघुकथा पुरस्कार’ भक्तपुरका लघुकथाकार श्याम आशालाई प्रदान गरिने भएको हो । लामो समयदेखि लघुकथा लेख्दै आएका चौलागाईंको विसं २०६५ मा ‘विघटनको तयारीमा’ लघुकथासंग्रह प्रकाशित छ । उनका फुटकर लघुकथाहरू पत्रपत्रिकामा प्रकाशित हुँदै आएका छन् । त्यसैगरी, श्याम आशा लामो समयदेखि नेपाल भाषामा लघुकथा लेख्दै आएका सर्जक हुन् । उनका नेपाल भाषामा लेखिएका सात वटा लघुकथासंग्रह प्रकाशित छन् भने दुईवटा संग्रह नेपालीमा अनुदित छन् । ‘श्याम आशाका लघुकथा’ संग्रहको अनुवाद लघुकथाकार ध्रुव मधिकर्मीले गरेका छन् भने अर्को लघुकथासंग्रह ‘अघोषित आवाज’को ...

नेपाल । लालबन्दी नगर वाङ्मय परिषद् सर्लाहीले भाषा तथा साहित्य पुरस्कार २०८१ का लागि १० कृति छनौट गरेको छ । भाषा, कला, साहित्य, सङ्गीत तथा संस्कृतिको विकास, संरक्षण र प्रवर्धन हेतु स्थापित परिषदले लालबन्दी नगर वाङ्मय परिषद्भाषा तथा साहित्य पुरस्कार २०८१ का लागि निम्नानुसार १० कृतिहरू छनोट गरेको हो । ५० हजार नगद राशि रहेको यस पुरस्कार अघिल्लो वर्ष ‘बाआमा‘ आख्यानका लागि लेखक रामलाल जोशीलाई प्रदान गरिएकोथियो । स्वतन्त्र विज्ञसहित सम्मान तथा पुरस्कार छनोट समितिको सिफारिसमा कृति छनोट गरिएको र १० कृतिमध्ये उत्कृष्ट १ लाई पुरस्कृतगरिने परिषद् अध्यक्ष अच्युत अधिकारीद्वारा हस्ताक्षरित विज्ञप्तिमार्फत् जानकारी गराइएको छ । यी छनौटमा परेका १० पुस्तकः १.अन्तरः रमेश सायन २. काली कर्णालीका लोकसाहित्य र संस्कृतिः यज्ञराज उपाध्याय ३. जोगियानाः कुमार नगरकोटी ४. नेपाली सङ्गीत दरबारः प्रा।डा। ध्रुवेशचन...

–आर.आर. चौलागाईं– उसले देश र जनताको लागि बुर्जुवा शिक्षा पढ्नु हुँदैन भन्यो । मैले पढ्न छोडेँ । अरू पनि धेरैले छोडे । पढिसकेको सर्टिफिकेट च्यात्नू भन्यो । हामीले त्यसै गर्यौँ । उसले देश र जनताको लागि व्यक्तिगत सम्पत्ति आर्जन गनुै हुँदैन र आफूसँग भएको सम्पत्ति पनि पार्टीलाई बुझाउनू भन्यो । मैले त्यसै गरेँ । अरू पनि धेरैले गरे । उसले देश र जनताको लागि विस्तारवादी र साम्राज्यवादी देशहरूको भाषा लेखपढ गर्नु हुँदैन र आफ्नै भाषामा लेखिएका क्रान्तिकारी किताबहरूमात्र पढ्नु पर्छ भन्यो । मैले मानेँ । अरू पनि धेरैले माने । उसले देश र जनताको लागि अहिले प्रेम गर्ने बेला होइन । कोहीसँग प्रेम छ भने तुरुन्त छोड्नू भन्यो । मैले आफ्नी प्रेमिकालाई छोडेँ । अरूले पनि छोडे । उसले कविताले देश र जनताको लागि केही गर्दैन । क्रान्ति गर्नु पर्छ । कविता नलेख्नू भन्यो । मैले कविता लेख्न छोडेँ । अरू पनि धेरैले छोडे ...

–केशवलाल श्रेष्ठ– श्रृंगार बिना अझै पनि तिम्रो अनुहार राम्रो लाग्यो । झुकाई नजर मुस्काउने तिम्रो ब्यवहार राम्रो लाग्यो ॥ धेरै पिएछुँ शायद आज साह्रै नै लड्खडाएँ म । बेलैमा सुतायौ मलाई तिम्रो होसियार राम्रो लाग्यो ॥ मीठो वचन बोलिदिँदा सबमा के खर्च हुन्छ मेरो । साँच्चै यो प्रश्न अनि त्यो तिम्रो बिचार राम्रो लाग्यो ॥ जोसंग पनि हँसिली छौ सब गर्छन् तारिफ तिम्रो । तौली तौली मुस्काउने त्यो तिम्रो हतियार राम्रो लाग्यो ॥ फर्कि आउने मन नै कति थिएन त्यहाँबाट मलाई । नजानु भनी ढोकामै तिम्रो छेकबार राम्रो लाग्यो ॥ –हेटौंडा, मकवानपुर ।...

–मिथिला अधिकारी– कहिले उकाली कहिले ओराली जस्तो जिन्दगी कैले चुली, कैले खाली जस्तो । उता छौ तिमी जिन्दगी दुखे पनी हाँसिरहने बगैंचामा फक्रिएको फूलको लाली जस्तो । सधैं प्यासी छ बगर नदीकै छेउमा भएपनि खडेरीले खाएको किसानको बाली जस्तो । हुन त म त्यही हाँगो हुँ छुट्टिएको रूखबाट, आफ्नै फलको भारले लाछिएको डाली जस्तो । हिजोसम्म शिरमा अचायौ गंगाजल सम्झेर, कसरी जान सक्यौ नाघेर आज नाली जस्तो । म छोरी हुँ, म पत्नी हुँ, म आमा हुँ जगतकी , परिआए मैदानमा हुनुपर्छ मैले काली जस्तो । –हेटौंडा ८ कमाने ।...

नेपाल । कथाकार गोपी मैनालीको कथासङ्ग्रह ‘विशृङ्खलित सपना’ साउन १२ गते एक विशेष कार्यक्रमका बीच लोकार्पण भएको छ । सुरभि साहित्य प्रतिष्ठानद्वारा आयोजित उक्त कार्यक्रम नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका पूर्व कुलपति कवि बैरागी काइँलाको प्रमुख आतिथ्य तथा सुरभि साहित्य प्रतिष्ठानका अध्यक्ष बाजुराम पौडेलको सभापतित्वमा सम्पन्न भएको हो । कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै प्रमुख अतिथि बैरागी काइँलाले मैनालीको कथामा नेपाली समाजको राम्रो चित्रण भएको बताए । अर्की समीक्षक अनिता कोइरालाले मैनालीका कथाहरू यथार्थ घटनामा आधारित रहेको र बोधगम्य भाषामा कथा बनेर आएको बताइन् । आफ्नो लेखकीय मन्तव्य राख्दै कथाकार मैनालीले अनुभूति मिश्रित घटनाहरू आफ्ना कथा भएका छन् मेरी आमा कथाको मुख्य पात्र हुन् भन्दै समाजबाटै पात्र र घटनाहरू टिपेको कुरा बताए । कथाकार गोपी मैनालीको यो आठौँ साहित्यिक कृति हो भने यसअघि समालोचना, नियात्रा र...